سری مقالات اجزا و اجرای ساختمان ها: عایقکاری

در این قسمت از سری مقالات اجزا و اجرای ساختمان ها به تعریف عایقکاری و همچنین نحوه انجام عایق کاری در ساختمانها پرداخته خواهد شد.

همچنین شما عزیزان می توانید تمامی قسمت های قبلی از این سریی مقالات را از طریق لینک های زیر مشاهده نمایید.

سری مقالات اجزا و اجرای ساختمان ها: وسائل ایمنی کارگاه های ساختمانی

سری مقالات اجزا و اجرای ساختمان ها: انواع اسکلت های ساختمانی

سری مقالات اجزا و اجرای ساختمان ها: تجهیز کارگاه

سری مقالات اجزا و اجرای ساختمان ها: تخریب ساختمان و مراحل آن

سری مقالات اجزا و اجرای ساختمان ها: پی کنی و پی سازی

سری مقالات اجزا و اجرا ساختمان ها: گودبرداری و سازه نگهبان

سری مقالات اجزا و اجرای ساختمان ها: درزهای ساختمانی

سری مقالات اجزا و اجرای ساختمان ها: انواع دیوارها (قسمت ۱)

سری مقالات اجزا و اجرای ساختمان ها: انواع دیوارها (قسمت ۲)

حال به بررسی عایقکاری در این مقاله خواهیم پرداخت. عمران مبین

رطوبت یکی از عواملی است که در صورت سرایت به اجزای مختلف ساختمان

می تواند به آنها آسیب وارد کند.

پس از اتمام کار، قسمت های مرطوب ساختمان باید خشک شوند

و خشک بماند تا بتوان از ساختمان به عنوان محل زیست و کار مناسب بهره برداری کرد.

خشک شدن اجزای ساختمانی در نواحی خشک خواه‌ناخواه با گذشت زمان صورت می‌گیرد

ولی در مناطق مرطوب مدت زمان لازم برای خشک شدن بیشتر است

و در فصول گرم بر سرعت خشک شدن مصالح افزوده می شود.

در شرایط مرطوب، بخار آب موجود در محیط

داخل مصالح نفوذ کرده و هنگام سرد شدن عمل تعریق صورت می‌گیرد.

عایقکاری رطوبتی

برای خشک ماندن قسمت هایی از ساختمان که در معرض رطوبت قرار می گیرند

به ناچار باید اقدام به عایقکاری رطوبتی نمود.

وجودرطوبت در ساختمان سبب فساد و خوردگی اجزای باربر و غیر باربر می‌شود

و به استحکام و زیبایی آنها لطمه می‌زند

و به خاطر فراهم آوردن شرایط مساعد برای رشد قارچ، کپک و میکروارگانیسم ها،

بهداشت ساختمان را با مشکل مواجه می سازد.

از این رو برای دوام بیشتر و حفظ پایایی، ایمنی،

زیبایی و بهداشت ساختمان عایقکاری رطوبتی امری الزامی است.

نم بندی

نم بندی یعنی جلوگیری از نفوذ نم و رطوبت، بدون این که رطوبت به شکل آب وجود داشته و زیر فشار باشد.

این عمل بیشتر در پی ساختمان ها و دیوار زیرزمین ها که اجزای ساختمان

به نحوی با زمین مرطوب در تماسند انجام میشود.

آب بندی

آب بندی و جلوگیری از نفوذ آب که در برخی موارد ممکن است تحت فشار نیز باشد،

مانند بام ساختمان ها، بدنه و کف استخرها و برخی زیرزمین ها

و در نقاطی که سفره آب زیرزمینی بالا است، بایستی انجام بگیرد.

اصول صحیح اجرای عایق رطوبتی

عایقکاری در بخش های مختلف به شرح زیر اجرا می گردد:

الف: عایقکاری با قیر و گونی

معمول ترین روش آب بندی بامها و سایر قسمت های ساختمان،

استفاده از قیر و گونی است.

در عایقکاری با قیر و گونی رعایت نکات زیر الزامی است:

• عایقکاری به هنگام بارندگی مجاز نیست.
• عایقکاری بر روی سطوح مرطوب مجاز نیست، زیرا در غیر این صورت

حباب هایی در زیر قشر عایقکاری تشکیل می شود که با گرم و سرد شدن هوا

و حرکات جزئی از اجزای ساختمان و یا وارد شدن ضربه به سطوح عایق، ممکن است دچار پارگی و صدمه گردند.

(قیرهای جامد را تا هنگامی که گرم و روانند باید به مصرف رساند.)

• عایق کاری در دمای کمتر از ۴ درجه سلسیوس نباید انجام شود.
• قیرهای مورد مصرف نباید بیش از ۱۷۷ درجه سلسیوس گرما داد،

زیرا مواد فرار آنها جدا شده و ویژگی‌های مطلوب قیر از دست می روند.

• راه رفتن روی سطوح عایقکاری شده و مصالح عایق پیش ساخته،

باید با احتیاط و با استفاده از کفش های بدون میخ انجام شود،

در صورتی که کفش مخصوص در دسترس نباشد، می توان با یک قطعه گونی

زیر و روی کفش های معمولی را پوشانده و از آنها استفاده کرد.

عایقکاری با قیر و گونی

• مصرف میخ برای محکم کردن لایه های عایقکاری، به هیچ وجه مجاز نمی باشد.
• از افتادن اشیا نوک تیز بر روی سطوح عایقکاری شده، باید جداً جلوگیری نمود.
• لایه های عایق باید از هر طرف حداقل ۱۰ سانتیمتر همدیگر را بپوشانند

و با قیرمناسب کاملاً به هم چسبانده شوند.

در همپوشانی لایه ها باید دقت نمود که لایه های رویی در سنتی قرار گیرند

که مطابق شیب بندی انجام شده آب از روی آنها به سطح لایه زیری سرازیر گردد.

• هنگامی که عایقکاری در بیش از یک لایه انجام می‌شود

لایه های متوالی عایق، باید عمود بر هم قرار بگیرند.

هر لایه از عایقکاری پس از تکمیل و پیش از شروع لایه بعدی باید مورد بازدید و تایید دستگاه نظارت قرار گیرد.

سطوح عایقکاری شده باید در هنگام اجرای کارهای ساختمانی از هرگونه آسیب

و رویارویی با عوامل مضر و مصالح خورنده مانند آهک محافظت گردد

و چنانچه صدمه دیده باشند با دستور و زیر نظر مهندس ناظر به نحو مطلوب تعمیر و مرمت گردند.

سطوح عایقکاری شده باید پس از تکمیل با لایه محافظتی پوشانده شوند.

ایجاد زیرسازی مناسب برای انجام عایقکاری ضروری است.

ب: عایقکاری با گونی قیر اندود

عایقکاری با گونی قیر اندود مشابه عایقکاری با قیر و گونی است و باید به ترتیب زیر اجرا شود:

• سطح زیرسازی باید کاملاً تمیز شود.
• یک قشرقیر از نوعی که در عایقکاری با قیر و گونی ذکر شد،

ولی به مقدار حداقل یک کیلوگرم  در متر مربع بر روی سطوح افقی و قائم بام پخش گردد.

• یک لایه گونی قیراندود بدون چروک و تمیز بر روی سطوح قیراندود شده،

پهن نموده و آن را بر روی سطح بام فشار دهند تا در همه جا کاملاً به لایع قیر زیر آن بچسبد.

همپوشانی طولی و عرضی ورقهای گونی قیر اندود حداقل ۱۰ سانتیمتر می باشد

و محل اتصال آنها باید توسط قیر مذاب کاملاً به هم چسبانده شود.

• لایه های بعدی قیر و گونی قیر اندود به ترتیبی که گفته شد باید اجرا شود.

میزان قیر مصرفی در هر لایه حداقل نیم کیلوگرم در متر مربع خواهد بود.

ج: عایقکاری با مشمع و مقوای قیر اندود یا قطران اندروید

نحوه اجرای این عایق ها همانند روشی است که در فوق توضیح داده شده است.

به علاوه توجه به نکات زیر ضروری است:

• چنانچه کارخانه سازنده این محصولات دستورالعمل های خاصی در مورد نحوه اجرا داشته باشد،

باید آنها را رعایت و در مقابل تضمین کافی از فروشندگان و اجرا کنندگان این عایقها اخذ نمود.

• چون ممکن است ناسازگاری بین مواد تشکیل دهنده این عایق ها با قیر ها یا چسب های مصرفی وجود داشته باشد،

در این مورد باید دقت کافی مبذول گردد.

• قبل از مصرف هر نوع مشمع یا مقوای آغشته به چسباننده های سیاه، نمونه آن باید به تصویب دستگاه نظارت برسد.

د: عایقکاری با مصالح پیش ساخته

روش عایق کاری با مصالح پیش ساخته مطابق دستورالعمل های سازنده این فرآورده ها خواهد بود.

عایق رطوبتی بام های تخت با شیب تا ۶ درصد

پس از ایجاد شیب در حدود ۱ تا ۳ درصد با بتن سبک، پوکه و نظایر اینها،

باید زیر سازی عایق کاری بام با اندود ماسه سیمان نرم به نسبت ۳ به ۱

یا با ماسه آسفالت نرم به ضخامت ۱ تا ۲ سانتی متر انجام شود و سطح آن کاملاً صاف گردد.

سطوح زیر عایق کاری باید کاملا محکم، صاف و تمیز باشند،

زیرا جزئی از عایق کاری به شمار می رود.

روش اجرا:

عایق کاری بام های تخت، تراس ها و بالکن ها به ترتیب زیر است:

• سطح زیر سازی سیمانی یا ماسه آسفالت باید کاملاً تمیز شود.
• یک قشر قیر ۷۰/۶۰ به صورت مذاب و به میزان حدود ۲ کیلوگرم در متر مربع

به طور یکنواخت بر روی سطح بام پخش گردد، به نحوی که این سطوح را کاملا بپوشاند.

مصرف قیر مایع زود گیر rc2 در هوای سرد بهتر از قیر مذاب است.

• یک گونی خشک تمیز بر روی سطح قیراندود پهن نموده و پس از رفع چروک خوردگی های

احتمالی آن را بر روی سطح بام فشار دهند، به قسمی که در همه جا کاملا به لایه قیر بچسبد.

• لایه ای از مخلوط قیر ۷۰/۶۰ و قیر دمیده به حالت مذاب

و به اندازه یک و نیم کیلوگرم در هر متر مربع به صورت یکنواخت بر روی گونی پخش گردد.

• یک لایه گونی دیگر با شرایطی که در نکته سوم گفته شد،

عمود بر لایه زیرین بر روی سطح قیر اندود گسترده شود.

• چنانچه عایق کاری مطابق نقشه ها و مشخصات بیش از ۲ لایه گونی و ۳ قشر قیر باشد،

لایه های بعدی قیر و گونی بر طبق بند های ۳ و ۴ اجرا گردند.

عایق کاری بام های تخت، تراس ها و بالکن ها

• قشری از مخلوط قیر مذاب ۷۰/۶۰ و قیر دمیده به نسبت ۱ به ۲ به میزان یک و نیم کیلو گرم در متر مربع بر روی آخرین لایه گونی پخش گردد.
• لایه های عایق قائم دیوارهای دست اندازه پیرامون بام، دور محل عبور کانال های کولر و هواکش ها

و دودکش ها و لوله های تاسیسات و مانند اینها را باید حداقل ۳۰ سانتیمتر بالاتر از خط بام اجرا نموده

و به عرض حداقل ۱۰ سانتی متر به طور افقی روی دیوار برگرداند

و لایه محافظ عایق روی آنها را اجرا کرد.

برای جلوگیری از تماس لایه های عایق قائم با سطوح گرم و دودکش ها

باید قبل از عایق کاری دور دودکش ها را با یک لایه عایق حرارتی یا مصالح مجوف پوشانده و سپس اقدام به عایق کاری نمود.

• در لبه های بالکن ها و تراس ها در نقاطی که به جای دیوار جان پناه، نرده پیش بینی شده است

باید ماهیچه ای از ملات سیمان ۳ به ۱ به ضخامت حداقل ۵ سانتیمتر ایجاد گردد و عایق کاری روی آن اجرا شود.

• عایق کاری محل ناودان باید با دقت کافی انجام گیرد و در این محل لایه اول عایق باید تا داخل لوله آب

رو ناودان اجرا شود، سپس کف خوابی به ابعاد حداقل ۵۰ در ۵۰ سانتی متر از ورق مسی یا فولاد گالوانیزه

بر روی این لایه عایق قرار داده شود، لایه های بعدی عایق روی این کف خواب،

اجرا و تا داخل لوله کف خواب ادامه یابد و بالاخره صافی آب بر روی آنها قرار داده شود.

چنانچه محل ناودان در گوشه بام قرار گیرد، کف خواب باید به شکل هندسی مناسب بوده

و در محل برخورد با دست انداز یا دیوار، دارای لبه های قائم باشد.

عایق کاری رطوبتی بام های شیب دار، قوسی و گنبدی

در صورتی که شیب از ۱ به ۶ تجاوز کند، در این صورت بام شیبدار تلقی شده

و عایق کاری آن تابع شرایطی به شرح زیر خواهد بود:

به طور کلی چنانچه بام شیبدار باشد، توجه به نکات زیر ضروری است:

• درمناطقی که شیب بام کم بوده و امکان ورود آب به زیر سقف وجود دارد،

محل درز قطعات پوشش باید با ماستیک مناسبی، کاملاً آب بندی شود.

• محل برخورد قطعات شیبدار با دیوارهای قائم نظیر دیوار همسایه،

دیوار دودکش، دست انداز و نظایر آن، باید با قطعات فلزی یا ماستیک و یا تمهیدات دیگر،

کاملاً درز بندی و آب بندی شوند.

قطعات فلزی ممکن است از انواع فولاد روی اندود، گالوانیزه یا مسی انتخاب شوند.

• محل تخلیه آب به آبروها و ناودان ها به همین ترتیب باید درزبندی و آب بندی شود.
• کناره های بام نیز باید با ورقه های فلزی پوشانده شده و در انتهای بیرونی به صورت آبچکان،

خمکاری و یا فتیله شوند تا از ریختن آب بر روی نمای ساختمان جلوگیری شود.

عایق کاری رطوبتی کف و شالوده

شالوده و کف قسمتی از ساختمان که از تماس با زمین نمک قرار می‌گیرند،

نیاز به عایق کاری رطوبتی دارند.

عایقکاری شالوده ها مستلزم دقت کافی و مصرف مصالح مرغوب است.

زیرا از یک سو رعایت جزئیات نسبتاً ظریف ساختمانی و یکپارچگی عایق کاری های افقی و قائم را می طلبد

و از سوی دیگر عایق باید معادل عمر مفید پیش‌بینی شده برای ساختمان باشد.

زیرا چنانچه عایق کاری پی دچار صدمه ای ‌شود، مرمت آن کاری دشوار و پر هزینه است.

الف: عایق کاری رطوبتی کف ها

کف زیرزمین و طبقه همکف ساختمان که در مجاورت خاک نمناک است به خاطر رعایت مسائل بهداشتی،

حفظ دیوارهای در تماس با آنها از رطوبت بالا رونده و محافظت کفپوش های حساس به رطوبت مانند کفپوش های چوبی باید در برابر نفوذ رطوبت عایق کاری شوند.

این عایق کاری باید با عایقکاری شالوده یکپارچه شده و چنانچه اختلاف رقمی بین آنها وجود داشته باشد،

با  عایق کاری قائم پی، این پیوستگی تامین گردد.

لایه زیر کف سازی طبقات زیرزمین ساختمان که در تماس مستقیم با زمین هستند

باید با ارتفاع حدود ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر لاشه سنگ یا قلوه سنگ درشت چیده و روی آن یک لایه مخلوط شن و ماسه بریزند

تا فواصل خالی بین سنگ های درشت پر شود و حدود ۲ سانتیمتر روی تمام سطح را بپوشاند.

این عمل باعث قطع لوله های موئین و نفوذ رطوبت به سمت بالا می شود.

عایقکاری کفها را می توان با قیر و گونی، انواع مشمع و مقوای و قیراندود، مواد پلاستیکی،

آسفالت ماستیک و مواد قیری بر روی قشری از بتن یا اندود ماسه سیمان که بر روی کف اجرا می شود، انجام داد.

ب: عایق کاری رطوبتی شالوده ها

کف تمام شده ساختمان ها معمولاً حدود ۳۰ تا ۹۰ سانتی متر از کف محوطه بالاتر ساخته می شوند.

فاصله بین شالوده تا کف، با مصالحی مانند سنگ بلوک بتنی و آجر با ملات ماسه سیمان

یا ملات باتارد یا ماسه آهک کرسی چینی میشود و دیوارهای ساختمان

بر روی کرسی چینی بنا می شوند. چون بتن و مصالح بنایی و ملات مربوط نمکش هستند،

چنانچه حد فاصل شالوده و دیوار ساختمان نم بندی نشود،

رطوبت موجود در زمین از طریق لوله‌های موئین مصالح به سمت بالا نفوذ کرده و سبب نم زدگی دیوارها می‌شود.

لایه افقی عایق رطوبتی دیوار ها باید بالاتر کرسی چینی و در ارتفاع حداقل ۱۵ سانتی متر

بالاتر از رقوم محوطه و به صورت یکپارچه و پیوسته اجرا شود.

عایقکاری قائم دیوارها به اندازه حداقل ۱۰ سانتیمتر نیز ضروری است.

بدیهی است پیوستگی عایق افقی و قائم دیوارها را از جمله عایق قائم دیوارهای زیرزمین باید رعایت گردد.

همچنین عایق کفها  نیز در صورت اجرا، باید با عایق دیوارها پیوستگی داشته باشد.

بهتر است ازاره ساختمان در نما تا تراز لایه نم بند دیوار سنگی باشد تا در صورت نم زدگی،

آثار آن بر روی نما ظاهر نشود بند کشی در مجاور لایه نم بند باعث ایجاد فاصله ای برای نفوذ رطوبت در قسمت مربوط

زیر لایه نم بند بالای دیوار می شود،

از این رو از بندکشی این قسمت باید خودداری شود، همچنین برای جلوگیری از نفوذ رطوبت باید از تجمع برف و نخاله‌های ساختمان و نظابر آن در پای دیوار جلوگیری نمود.

عایق کاری کف آشپزخانه، سرویس های بهداشتی و فضاهای مشابه

در مکان هایی که احتمال ریزش آب در کف و قسمت پایین دیوار ها وجود داشته باشد عایق کاری کف و پای دیوار امری ضروری است.

معمول‌ترین عایق که در این مواد به کار می‌رود، قیر و گونی، مشمع و گونی قیر اندود است.

نحوه عایق کاری عیناً همانند عایق کاری بام است با این تفاوت که عایقکاری قائم پایه دیوارها

در این مکان‌ها تا ۱۵ سانتیمتر بالاتر از بالاترین نقطه که امکان ریزش آب و تجمع آن وجود دارد

مانند لبه وان و زیر دوش ضروری است.

نظر به اینکه تغییر درجه حرارت در داخل ساختمان از بام آن کمتر است

در محل کفشور آشپزخانه و حمام و محل نصب کاسه توالت باید دقت و که لایه‌های آیا تا داخل لوله فاضلاب امتداد یابد

و سپس نسبت به نصب لوازم بهداشتی اقدام گردد.

محل کاسه توالت در ابتدا باید با ماسه نرم و کم سیمان اندود کرد

و با فشار دادن کاسه توالت بر روی آن سطح ملات را  به شکل کاسه توالت در آورد

و روی آن را با ماسه سیمان لیسه اندود نمود.

پس از خشک شدن اندود عایق کاری کف انجام خواهد شد.

لازم به یادآوری است که شیب بندی کف حمام، آشپزخانه، توالت و فضا های مشابه

به سمت کفشور و کاسه توالت به منظور تخلیه آب هایی که در کف جاری می شود، امری ضروری است.