در این قسمت از سری مقالات معرفی سقف های رایج ساختمانی ، به بررسی دال تخت بتنی بدون تیر و دال تخت بتنی با تیر میپردازیم.همچنین توضیحات مختصری درباره سرستون و کتیبه نیز ارائه خواهیم کرد.

این سری مقالات با سقف تیرچه بلوک در قسمت اول آغاز شد و در ادامه به بررسی سقف های عرشه فولادی، کامپوزیت و تیرچه کرمیت دز سازه های فولادی و سقف سقف یتنی پیش ساخته در سازه های بتنی ادامه پیدا کرد.

در این قسمت نیز به بررسی دال تخت بتنی بدون تیر و دال تخت بتنی با تیر خواهیم پرداخت.

دال تخت بتنی بدون تیر :

ساده ترین شکل دال های بتنی بدون تیر، دال تخت می باشد.

دال های بتنی تخت، از یک صفحه بتنی با ضخامت ثابت تشکیل شده اند که مستقیما بر روی ستون ها و یا دیوارهای برشی قرار می گیرند.

در این نوع دال، بارهای وارد بر کف مستقیما از طریق دال به ستون های قرار گرفته در گوشه ی دال ها منتقل می شود.

ویژگی ظاهری این دال ها ضاف و یکدست بودن سطح زیر آن می باشد که از نظر معماری ایده آل بوده

و باعث افزایش ارتفاع آزاد طبقه خواهد شد.

از سوی دیگر مهمترین ضعف دال های تخت از نظر سازه ای، بحث کنترل خیز . ترک خوردگی آن میباشد

دقت کنید کنترل خیز این نوع از دال ، صرفا با افزایش ضخامت آن امکانپذیر است

و با این کار وزن مرده سازه افزایش خواهد یافت که از لحاظ عملکرد سازه ای چندان مطلوب نیست.

با توجه به این موضوع، این نوع دال معمولا در دهانه با ابعاد کم (کمتر از ۶ متر) و در ساختمان های با بارهای سبک نظیر ساختمان های مسکونی مورد استفاده قرار میگیرد.

با توجه به ویرایش چهارم استاندارد ۲۸۰۰، استفاده از سیستم دال تخت و ستون به عنوان سیستم باربر جانبی فقط

در ساختمان های کمتر از ۳ طبقه و یا کوتاهتر از ۱۰ متر مجاز بوده

و در ساختمان های با تعداد طبقات بیشتر، حتما باید از دیوارهای برشی به عنوان سیستم باربر جانبی استفاده گردد.

دال تخت بتنی با سرستون و یا کتیبه :

در صورتی که از دال های تخت در دهانه های بزرگ استفاده شود و یا این که کف ساختمان

تحت تاثیر بارهای سنگین قرار گیرد، ممکن است دال تخت برای انتقال برش در محل اتصال به ستون دچار مشکل شود.

دقت کنید که در محل های نزدیک تکیه گاه، برش های قابل توجهی در دال ایجاد می شود که در صورت عدم تقویت آن

ترک های برشی در دال به وجود امده و سقف دچار شکست برشی خواهد شد.

این حالت گسیختگی اصطلاحا برش منگنه ای یا پانچ گفته می شود.

برای رفع این موضوع در دال های تخت ، مشکل آن است که با توجه به ضخامت کم دال، نمی توان ظرفیت برشی مورد نیاز را

فقط توسط آرماتور های برشی تامین کرد و لازم است ضخامت دال نیز افزایش پیدا کند

که این موضوع خود مشکل جدید را ایجاد می کند،زیرا با افزایش ضخامت کل دال، بار مرده سازه به شدت افزایش خواهد یافت.

بنابراین بهتر است دال به صورت موضعی (اطراف ستون)  تقویت شود.

به همین منظور می توان ضخامت دال را در ناحیه  محدودی در اطراف ستون

افزایش داد که اصطلاحا به آن، کتیبه (پهنه) گفته می شود

همچنین می توان در محل اتصال ستون به دال،

ابعاد ستون را به طور تدریجی بزرگتر کرد تا سطح اتکای بیشتری برای دال ایجاد شود.

در این حالت میگوییم که از سرستون استفاده شده است.

استفاده از کتیبه و یا سر ستون در دال های تخت، علاوه بر افزایش ظرفیت برشی دال در نزدیکی ستون،

خیز و تغییر شکل های ایجاد شده در دال را نیز تا حدی کاهش می دهد.

نکاتی در رابطه با سرستون و کتیبه :

• سرستون که در واقع افزایش مساحت ستون را یه صورت تدریجی ایجاد می کند، تنها به منظور کنترل برش پانچ به کار میرود.
• مزیت استفاده از کتیبه، تنها بحث کنترل برش پانچ نیست؛

بلگه هدف اصلی از به کارگیری کتیبه، افزایش ضخامت دال بتنی برای بالا بردن مقاومت خمشی ان می باشد.

• عرض سرستون معمولا بین ۲ تا ۳ برابر عرض ستون بتنی است،

اما عرض کتیبه معمولا بسیار بیشتر از این می باشد.

• استفاده از سرستون به دلیل مشکلات قالب بندی، چندان در کشورمان متداول نیست

ولی کتیبه برای دال های تخت با دهانه های بزرگ استفاده می شود.

روش اجرای دال تخت بتنی بدون تیر:

در این نوع دال به دلیل عدم وجود تیر،سرعت اجرای قالب بندی و آرماتور بندی سقف

نسبت به سایر دال ها افزایش می یابد.

به منظور اجرای این نوع دال، ابتدا باید قالب بندی و شمع بندی در  تراز مورد نظر در زیر دال صورت گیرد.

شمع های به کار رفته در این مرحله وظیفه تامین پایداری قالب ها در رند اجرای سقف را دارند،

بنابر این تعداد و فواصل ان ها باید به گونه ای در نظر گرفته شود

که توانایی تحمل وزن قالب،آرماتورها، بتن خیس و کارگران را داشته باشند.

پس از نصب قالب های زیر دال، آرماتورهای خمشی دال در دو سفره در پایین وبالای دال  و

بر اساس نقشه های اجرایی نصب خواهند شد.

در این مرحله ارماتور های برشی و تقویتی نیز در نزدیکی ستون ها و دیوارهای برشی در صورت نیاز اجرا می شوند.

پس از تکمیل مراحل ارماتوربندی ، بتن ریزی سقف انجام گرفته

و در نهایت با به مقاومت رسیدن بتن، می توان مجموع شمع و قالب ها را جمع کرد.

دال تخت بتنی با تیر :

دال های دو طرفه با تیر، از پرکاربردترین نوع دال ها در ساختمان های بتن ارمه محسوب می شوند.

در این نوع سیستم، بارهای وارد بر سقف ایتدا به تیرهای قرار گرفته در اطراف دال منتقل شده و در ادامه

از این تیر ها به ستون ها انتقال میابد.

در رابطه با دال تخت بتنی با تیر میتوان به نکات زیر اشاره کرد :

• وجود تیرها در اطراف چشمه دال باعث کاهش چشمگیر خیز سقف در وسط دهانه

خواهد شد که این موضوع سبب کاهش ضخامت دال شده

و به همین دلیل استفاده از این سیستم در دهانه های بلندتر امکان پذیر است.

• بارهای وارد بر دال تخت بتنی با تبر، از طریق تیر به ستون ها منتقل می شود و بعید است

که مشکل انتقال برش ، در نواحی اطراف ستون به وجود آید.

• در سیستم دال تخت بتنی با تیر به دلیل کمرنگ بودن مشکل برش پانچ، اغلب لزومی به استفاده از کتیبه سا سرستون نیست.
• هنگام اجرای دال تخت بتنی با تیر، در واقع بین ستون ها از تیر استفاده شده  و قاب خمشی شکل گرفته است.

پس در این موارد سازه از نوع قاب خمشی است و محدودیت ارتفاع ۱۰ متر را ندارد.

• در صورتی که دهانه های سازه بلند باشد، می توان از تیر های فرعی در هر دهانه استفاده کرد.

در عرف مهندسی به این حالت اجرای سقف، سیستم تیر-دال گفته می شود.

روش اجرای دال تخت بتنی با تیر :

روش اجرای دال های دو طرفه بتنی با تیر، مشابه با دال تخت بتنی بدون تیر می باشد،

با این تفاوت که در دال تخت بتنی با تیر، قالب بندی و آرماتور بندی تیر نیز باید به صورت همزمان با دال صورت گیرد

و آرماتورهای دال نیز از تیر های میانی عبور کرده و در تیرهای پیرامونی سازه مهار شوند.

بدیهی است که این موضوع باعث دشوارتر شدن مراحل قالب بندی و ارماتور بندی

در  دال بخت بتنی با تیر نسبت به دال تخت بتنی بدون تیر شده و زمان اجرا را افزایش می دهد.

از طرف دیگر در این دال ها ضخامت تیرها از ضخامت دال بیشتر بوده که از نظر معماری

چندادن مطلول نیست

به همین دلیل بهتر است برای پوشاندن اویز تیر ها از سقف کاذب استفاده شود که این موضوع باعث کاهش ارتفاع مفید طبقه می شود.

این قسمت از آموزش هم اینجا به پایان میرسه

ممنون از همراهی شما عزیزان و مهندسان گرامی.منتظر ادامه قسمت های این سری اموزش باشید.